Khi ký ức đang từ lãng đãng cuộn chảy thành nỗi nhớ rồi thành ý chí thúc giục thành tâm, kính lễ! Người đã khuất không thể ăn uống mà có lẽ chỉ mỉm cười, chào ta hoặc gật đầu. Còn ta lòng dạ phấn chấn, lâng lâng hạnh phúc vì đã báo đáp được tổ tiên bằng chút lễ mọn. Nỗi nhớ, niềm đau cách trở nguôn ngoai phần nào rồi lại lao ra đường mưu sinh, vì cuộc sống của mình và những đứa con. Miếng ngon có tới bố mẹ không? Con chẳng thể biết nhưng miếng ngon bố mẹ cho đứa trẻ gần 60 tuổi này, con còn nhớ mãi đến tận bây giờ…
Thời chống Mỹ gian khổ, chúng tôi những đứa con của bố chỉ sống chủ yếu bằng cơm gạo, nước mắm, cá khô, tóp mỡ. Miếng thịt chỉ đến trong vài ngày Tết, giỗ chạp, đám giỗ. Nó ít ỏi, thưa thớt đến mức chúng tôi thèm nó mạn tính, vật vã, chờ đợi. Có dịp tôi ăn thật nhiều đến khi cái cảm giác ngấy mỡ, buồn nôn ập đến mới thôi. Ai ở thời sung sướng này có cảm giác ngấy mỡ, buồn nôn? Có thằng con tôi, tội nghiệp cho nó. Bữa cơm lớp mẫu giáo có đứa cùng lớp có mẹ là công an cứ bắt con tôi phải xơi thịt mỡ giúp nó để cô giáo khen nó ăn hết xuất còn thằng con tôi về nhà trông thấy thịt có miếng mỡ là buồn nôn. Biết lý do của sự việc tôi thương con phát khóc, giận đứa bạn độc ác của nó phát điên… rồi cũng trôi qua nhẹ nhàng, chuyện trẻ con ai thèm chấp. Cơm no là tiêu chuẩn vàng thời bom đạn, xơ tán. Nhà 4 đứa con, 2 bố mẹ là 6 miệng ăn, làm gì có nhiều món ngon để tôi lưu vào ký ức. Que kem có nội dung chính là đá và đường, cốc chanh đá hay siro lựu có giá 5 xu, bố tôi cho khi thì bằng đồng xu lúc thì bằng tiền giấy luôn làm tôi sướng phát điên vào những ngày hè nóng nực. Kẹo bột, kẹo dồi, mảnh quế có giá re rẻ như vậy bố tôi có thể cho tôi mua dài dài. Có lẽ không làm ảnh hưởng lớn đến ngân sách của ông. Miếng to hơn, quà đắt tiền hơn tôi không dám ước đến hay nhìn kỹ vào nó. Tôi thương bố, sợ mình nhà nghèo… ăn rồi sẽ mang nợ. Vậy mà bố tôi vẫn cho tôi thưởng thức, hãn hữu thôi vì nó khiến tôi nhớ tận bây giờ.
Chặng đường về quê ngày hè mồ hôi ròng ròng. Ghé vào quán ăn mậu dịch ven đường bố chiêu đãi tôi chè đỗ đen đá, phở lợn mậu dịch. Bây giờ sẽ chẳng ai khen cốc chè làm ngọt bằng đường mía chua chua, có lẫn cả giấy của nhà sản xuất có mấy viên đá toping. Vậy mà ngày ấy nó ngon, cơn khát tan biến, mồ hôi bay sạch. Bát phở nấu bằng bánh đa, thịt có lẫn đàn kiến bu trước khi được nấu chín… cũng ngon tương tự. Chỉ có bố tôi một bác sĩ sành ăn, một cậu ấm con địa chủ hết thời cứ lắc đầu quầy quậy “đúng là đồ mậu dịch”. Ở quê xơ tán về ở Hà nội rồi, giữa thời bao cấp khốn khó, bố tôi vẫn muốn lưu kỷ niệm cho những đứa con ông một vài món ngon, sau này ông có nói là để cho chúng mày khỏi suy dinh dưỡng, bù đắp cho những tuổi thơ nghèo túng tội nghiệp. Mấy đứa con đều lần lượt được ông cho ăn phở ngon, đồ ăn Tầu phố Tạ Hiện, mía đá chính hiệu có vắt quất. Chỉ có mẹ tôi là không chịu làm thực khách, bà sẽ đổi tiền ăn quà đó thành thịt kho để ăn dè. Tội nghiệp mẹ! Bố tôi hay làm việc khuya, viết lách, đọc sách. Mẹ tôi hoặc chính ông hay có đồ bồi dưỡng riêng cho ông. Cà phê phin, trứng luộc hoặc trứng lòng đào để ông dùng khuya. Tôi tham ăn, kiên trì đeo bám nên thể nào ông cũng hối lộ cho tí cà phê đáy nhạt caffeine và ngọt nhiều đường, miếng trứng lòng đào, có khi là miếng pho - mai beo béo - thum thủm. Tôi thấy tuyệt ngon và thêm yêu ông hơn!
Thời buổi mở cửa, kinh tế đã khá hơn. Chúng tôi đã từ thế được ông bao cấp thành muốn được báo hiếu bố mẹ. Bao nhiêu năm nuôi con vất vả, đạp xe chắc phải bằng mấy vòng quanh trái đất, nghiện thuốc lá nặng… ông nặng chỉ 42 kg. Chẳng thể ăn uống hào sảng, mạnh dạn như ngày xưa nữa. Ông chẳng than thở mà chỉ cười chua chát: Ước gì lấy lại thời trẻ, miệng cao dạ dốc, ăn gì cũng ngon. Tôi hiểu, các con của ông hiểu: Ai cũng có tuổi trẻ, qua đi là vĩnh viễn. Chúng tôi nỗ lực chăm sóc ông vì biết thời gian không chờ đợi ai. Ông mê thịt mỡ, giò mỡ, tóp mỡ… bệnh của thời bao cấp? Bữa cơm chỉ cần vài miếng thịt ba chỉ hay mỡ mọng trên chiếc đĩa bé xíu, chấm với mắm ngon hoặc bất cứ loại mắm sưu tầm của tôi mang về ông đều khen. Tôi phục vụ ông đủ loại mắm trên đời: Mắm tép, mắm rươi, mắm cáy, mắm tôm chua Huế, mắm nêm… ông kiên nhẫn dùng hết lọ này sang lọ khác cho đến khi mắm rươi chưng với dọc hành, thịt băm hạt lựu làm ông bị Gout. Ông phải chia tay các loại mắm từ đó. Những món ăn hoài niệm của ông chúng tôi đều cố gắng đáp ứng, mỗi món ăn đều gắn với kỷ niệm về những vùng quê ông đã đi qua, những ân nhân đã chiêu đãi ông… Cá diếc nấu mẻ ăn với rau diếp, bún cuốn tôm - rau diếp, cháo cá ám ông tự nấu rồi mời tôi ăn thử. Tôi chỉ thấy chuyện của ông về món đó “ngon” chứ thực ra cũng xoàng. Tóp mỡ nóng chấm mắm ăn với cùi dừa thì ngon thực sự. Giả cầy nướng rơm quê của ông tôi cũng mê, nếu không vì tôi bị béo thì …Bạn hãy thử xem!
Thằng em ở quê nhắn Zalo, em tìm được quả Núc nác mà bác ngày xưa hay xin để làm nộm. Tôi sướng điên! Nộm núc nác bố tôi làm ngon tuyệt! Quả Núc nác chỉ có ở vùng bán sơn địa quê ông. Hình thức rất giống quả phượng nhưng mềm và giòn hơn, vị đắng dịu, giòn như đậu ván. Bố nướng rơm hoặc nướng than 2-3 quả là đủ cho cả nhà ăn. Cạo phần vỏ cháy than rồi rửa sạch, ông thái lát mỏng ra bát. Núc nác được vắt chanh tươi, trộn với lạc rang, giá đỗ trần qua, thêm rau kinh giới. Phần làm mặn là mắm tôm loãng. Không có thịt nhưng vẫn ngon, màu sắc vẫn đẹp vì luôn có đậu nướng than chính hiệu quê ông mầu vàng xuộm. Ai ăn cũng sẽ mê vì núc nác giòn, đắng thanh nhưng dự vị là ngọt quyện với lạc giòn, đậu mềm hắc mùi gỗ cháy, rau thơm, giá đỗ…Thanh mát, không béo, ăn cả đĩa mà không chán!
Nỗi nhớ cha suốt mùa Vu Lan, thu vàng của kỷ niệm, hôm nay là món ngon con đã làm đúng như bố làm nhưng chẳng biết hồn cốt có được như bố. Thôi thì cũng được một đĩa to cúng bố trên bàn thờ và mời mọi người cùng thưởng thức. Món ngon luôn cần người ủng hộ, cùng gu để thưởng thức. Ta gắp cho nhau miếng ngon này cha yêu!
Trung thu 2023
Bs Hoàng Cương